Sự Hình Thành Khí Độc NO2, NH3 Trong Ao Nuôi Tôm

Nguyên nhân hình thành khí độc trong ao nuôi tôm

Khí độc NH3, NO2 hình thành từ các nguồn khác nhau có trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng như chất lơ lửng, phù sa lắng tụ, xác tảo chết, thức ăn dư thừa, phân tôm, vỏ tôm lột, xác tôm chết, bùn đáy ao tồn lưu do sên vét vụ nuôi trước không triệt để.

Các chất hữu cơ này tích tụ nhiều dưới đáy ao trong quá trình nuôi. Khi có ánh sáng, nhiệt độ, vi khuẩn… quá trình phân huỷ hữu cơ ở đáy ao nuôi sẽ diễn ra. Sản phẩm đầu tiên hình thành từ phân huỷ hữu cơ NH₄ hay NH₃ chịu ảnh hưởng bởi biến thiên của pH.

Nói cách khác, khi pH tăng cao (8.3 – ≥ 8.5), NH3 sinh ra nhiều. Ngược lại, khi pH thấp (< 8.2 – ≤ 7.5), NH₄ sinh ra nhiều, NH₄ ít gây độc cho tôm nuôi. NH₃ ở mức > 0,5 mg/lít, sẽ gây độc cho tôm nuôi.

pH trong ao nuôi tăng cao do tảo phát triển mạnh trong ao, do ban ngày tảo quang hợp, hấp thu khí CO₂ trong nước mạnh… Mức độ tăng pH lệ thuộc vào độ kiềm trong ao, nói cách khác, độ kiềm trong ao nuôi càng cao (≥ 100 mg/lít), sự thay đổi pH càng ít.

Phần lớn các nguồn nước pH ít khi vượt quá 10 vào buổi chiều, vì khi đó xảy ra quá trình kết tủa của CaCO₃ (đá vôi) do sự hình thành của CO₃– ở pH cao và sự có mặt của ion Ca²⁺ trong nguồn nước. Hiện tượng trên xảy ra trong các nguồn nước có hàm lượng kiềm và độ cứng Canxi cao.

Với các nguồn nước có nồng độ Ca²⁺ thấp và độ kiềm cao (nước chứa nhiều Na, K, Mg), quá trình kết tủa của đá vôi (CaCO₃) kém khi pH tăng, do quá trình quang hợp của tảo, mức độ tăng mạnh hơn, pH có thể ≥ 10.

Mặt khác, nếu pH liên tục tăng cao, khí NH₃ sinh ra nhiều, là nguyên liệu chính để chuyển hoá sang NO₂. Khi NO₂ trong nước ở mức > 0,5 mg/lít, đã gây chết tôm trong ao, tỷ lệ tôm chết tăng khi mức độ NO₂ tăng cao.

Thực tế, vẫn có những ao ngoại lệ, khi hàm lượng khí độc NH₃, NO₂ vượt con số giới hạn cho phép trên, tôm vẫn phát triển, tuy nhiên, cần khẳng định, những trường hợp này không phổ biến. Rất nhiều ảnh hưởng xấu đến tôm, gây ra bởi NO₂ và đôi khi, người nuôi lầm tưởng đến những vấn đề khác như dịch bệnh, chất lượng giống, chất lượng thức ăn…

Tác động của khí độc NH3, NO2 đến sức khỏe và năng suất tôm nuôi

Ảnh hưởng rõ ràng nhất khi khí độc NH₃, NO₂ tăng cao trong ao, được biết đến thông qua biểu hiện của tôm nuôi như tôm xuất hiện bơi lội trên mặt nước, tôm bơi dọc mé bờ, tôm nổi đầu sáng sớm, chiều mát.

Thời điểm trên, NO₂ kết hợp với Hemocyanin trong máu tôm, tạo thành Mehemoglobin, làm mất khả năng vận chuyển oxy trong máu, từ đó khiến tôm nuôi bị thiếu oxy. Hàm lượng oxy trong ao giảm dưới ngưỡng chịu đựng của tôm (≤ 4 mg/lít), oxy trong nước có xu hướng tiếp tục giảm khi hàm lượng khí độc NH₃, NO₂ tăng dần.

Nếu pH trong ao tiếp tục tăng cao, phân huỷ hữu cơ chủ yếu sinh khí độc NH₃, đây là nguyên liệu dồi dào sản sinh khí độc NO₂. Khi NO₂ tăng cao, vượt ngưỡng, tôm giảm ăn từ từ đến bỏ ăn, thời gian canh vó kéo dài, thường dư thức ăn trong vó. Tôm khó lột xác, lột xác dính vỏ, tôm thường mềm vỏ, tôm khó tạo vỏ mới, tôm tăng trưởng chậm hoặc ngừng tăng trưởng, xuất hiện tôm chết rớt cục thịt trong vó, tôm chết trong hố siphon số lượng tăng dần.

Đặc biệt, trong môi trường nuôi tôm thẻ chân trắng độ mặn thấp (≤ 10%), việc chênh áp suất thẩm thấu giữa cơ thể tôm và môi trường gây rối loạn cân bằng, khi đó sự cạnh tranh giữa hai ion NO₂– và Cl^–, tôm khó lột xác, lột xác bị mềm vỏ, khó tạo vỏ mới, tôm chậm lớn. Tôm mất khả năng trao đổi oxy, xuất hiện các đốm đen trên vỏ tôm, có hiện tượng thủng cơ tại vị trí đốm đen, khiến tôm chết hàng loạt.

Biện pháp hạn chế khí độc NH3, NO2 trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng

Biện pháp hạn chế ảnh hưởng khí độc NH₃, NO₂ bao gồm sử dụng và vận hành hiệu quả hệ thống ao lắng lọc, ao xử lý khi chuẩn bị đầu vụ nuôi. Sử dụng các chất lắng tụ như KMnO₄, PAC. Khi bắt buộc sử dụng nguồn nước cũ từ vụ nuôi trước, bà con cần sử dụng các hoá chất KMnO₄, PAC, Chlorin…liều gấp đôi so bình thường.

Việc cho tôm ăn và quản lý thức ăn, quan trọng nhất là định lượng thức ăn theo nhu cầu thực tế tôm sử dụng hàng ngày. Bà con cần chủ động giảm lượng ăn ≤ 50% khi thời tiết xấu, khi tôm lột, khi sức khoẻ tôm không tốt, khi thông số môi trường ao nuôi biến động, khi khí độc trong ao nuôi tăng cao, khi sử dụng thuốc, hoá chất… Chủ động giảm pH nước ao nuôi, thông qua giảm mật độ tảo bằng biện pháp thay nước, sử dụng vi sinh phân huỷ chất hữu cơ.

I-BAC là 4 chủng vi sinh vật được tuyển chọn đặc biệt với đầy đủ chất dinh dưỡng có đặc tính thúc đẩy sự phát triển của vi sinh vật. Mỗi chủng có thể nhanh chóng sản sinh ra 4 loại enzym phân giải là protease, cellulase, amylase và lipase ngay cả trong điều kiện hàm lượng oxy thấp và thông qua xét nghiệm duy truyền vi sinh vật bằng DNA.

Công dụng của I-BAC

• Phân hủy chất hữu cơ: Hiệu quả trong việc xử lý phân và thức ăn thừa, giảm thiểu sự tích tụ chất thải hữu cơ trong ao.
• Giảm độc tố trong nước: Hỗ trợ giảm nồng độ amoniac, nitrit, nitrat (NH3, NO2, NO3) trong nước, cải thiện chất lượng môi trường ao nuôi.
• Xử lý bùn đáy ao: Đẩy nhanh quá trình phân hủy bùn tích tụ, giúp cải thiện điều kiện đáy ao.
• Ức chế vi sinh vật gây bệnh: Sản xuất kháng sinh tự nhiên từ vi khuẩn Bacillus methylotrophicus, giúp hạn chế sự phát triển của mầm bệnh trong ao.
• Loại bỏ NO2 và NO3 hiệu quả: Đặc biệt hiệu quả ngay cả trong điều kiện thiếu oxy, giúp duy trì môi trường nuôi ổn định và an toàn.

Có thể bạn quan tâm: I-BAC VI SINH XỬ LÝ MẦM BỆNH, PHÂN HUỶ CHẤT HỮU CƠ

Việc hiểu rõ nguyên nhân hình thành và tác động của khí độc, kết hợp áp dụng các biện pháp quản lý môi trường và sản phẩm xử lý chất thải một cách hiệu quả, sẽ giúp người nuôi chủ động bảo vệ tôm, duy trì môi trường ao sạch và ổn định.

InterTrade hỗ trợ tư vấn các giải pháp và sản phẩm chăn nuôi thuỷ sản thông qua số Hotline 0888 6465 567 hoặc liên hệ trực tiếp TẠI ĐÂY.